Chứng khoán là một công cụ tài chính có giá trị, có thể mua bán và nắm giữ như tiền. Có nên đầu tư vào thị trường chứng khoán hay không là câu hỏi của khá nhiều nhà đầu tư, kể cả với những nhà đầu tư đã tham gia thị trường lâu năm.
Chứng khoán là gì
Khái niệm
Chứng khoán là loại tài sản tài chính xác nhận quyền sở hữu đó với tài sản hay phần vốn góp công ty hoặc là tổ chức phát hành.
Chứng khoán là xác nhận bằng chứng chỉ (certificate), bút toán sổ sách (book-entry) hay dữ liệu điện tử thể hiện quyền và lợi ích về sở hữu tài sản hoặc phần vốn đối với các công ty cổ phần.
Chứng khoán thể hiện mối quan hệ sở hữu đối với công ty (được xem là cổ phiếu), thể hiện mối quan hệ chủ nợ (trái phiếu…) hay chứng khoán lai (trái phiếu chuyển đổi, cổ phiếu ưu đãi) hoặc các loại quyền chọn.
Các thuộc tính của chứng khoán
- Chứng khoán có tính thanh khoản, nghĩa là chứng khoán có thể được chuyển đổi thành tiền mặt;
- Chứng khoán có tính sinh lời, nghĩa là chứng khoán có khả năng tạo thu nhập cho chủ sở hữu;
- Chứng khoán có tính rủi ro, nghĩa là việc sở hữu, mua bán chứng khoán có thể làm giảm thu nhập của chủ sở hữu.
Phân loại
- Chứng khoán vốn: Cổ phiếu, Chứng chỉ quỹ xác nhận phần vốn góp của người mua tức là từ đang là chủ sở hữu của một phần doanh nghiệp hay là một phần trong các quỹ ủy thác. Đặc điểm của chứng khoán vốn là sẽ được chia lợi nhuận tương ứng với lợi nhuận của công ty hoặc là quỹ
- Trái phiếu là giấy xác nhận có nợ người mua của doanh nghiệp hoặc của chính phủ nếu là trái phiếu chính phủ. Thường người mua trái phiếu sẽ được hưởng lãi suất cố định và đến hết kỳ hạn sẽ nhận được phần vốn gốc
- Chứng khoán phái sinh như là chứng quyền, hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là loại chứng khoán mà giá của nó sẽ phụ thuộc vào giá trị của một loại tài sản cơ sở khác như là chỉ số VN-Index cổ phiếu, tăng giảm hàng hóa, vàng, dầu, kim loại hay là lãi suất. Chứng khoán phái sinh thường có kỳ hạn và sẽ hết giá trị khi hết hạn. Đặc điểm này khác hoàn toàn với cổ phiếu.
Các thị trường giao dịch chứng khoán
Thị trường tập trung
Chứng khoán có thể được giao dịch tập trung nếu chứng khoán đó được niêm yết trên các sàn chứng khoán. Có nhiều cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng quyền đang được niêm yết trên sàn giao dịch thành phố Hồ Chí Minh hoặc Hà Nội. Các loại chứng khoán này có thể được mua bán rất dễ dàng thông qua hệ thống đặt lệnh của các công ty chứng khoán do tính minh bạch và giao dịch dễ dàng mà đông đảo các nhà đầu tư có thể kết nối với nhau. Nhờ vậy mà thị trường tập trung ngày càng rộng lớn hơn.
Thị trường phi tập trung
Ngoài ra, chứng khoán có thể mua/ bán trên thị trường phi tập trung thông qua trung gian là các sở giao dịch thành phố Hồ Chí Minh hay là Hà Nội mà họ trực tiếp liên lạc với nhau qua các nhà môi giới đại diện. Thị trường mà chứng khoán giao dịch không qua sàn thường được gọi là thị trường OTC – Over the Counter (thị trường phi tập trung)
Nhược điểm của thị trường phi tập trung
- Khả năng giao dịch thấp, tốn thời gian cho bên mua và bên bán tìm lấy nhau và gặp nhau
- Phí giao dịch cao, độ an toàn thấp và phải xác thực thông tin từ đối tác mua bán.
Chứng khoán cho người mới bắt đầu
Chứng khoán trở thành kênh đầu tư hấp dẫn, lợi nhuận lớn nhưng cũng nhiều biến động. Người mới cần gì để bắt đầu đầu tư chứng khoán hiệu quả?
Kiến thức về thị trường chứng khoán
Kiến thức về thị trường chứng khoán là bước đầu tiên mà bất cứ ai cũng cần tìm hiểu để tham gia thị trường. Hiểu về cách vận hành, bản chất của thị trường, cách thức giao dịch, những yếu tố tác động… Sẽ hữu ích để người chơi làm quen, không bị bỡ ngỡ hay thao tác giao dịch sai lầm dẫn đến thua thiệt.
Các kiến thức cơ bản về:
- Thị trường chứng khoán sơ cấp – chứng khoán thứ cấp.
- Ngày giao dịch, ngày T, T+2, ngày thanh toán trong chứng khoán.
- Chứng khoán đã lưu ký và chưa lưu ký.
- Giá tham chiếu và cách tính giá cổ phiếu.
- Vốn hóa cổ phiếu là gì? Cổ phiếu Blue chip, Midcap, Penny là gì?
Kỹ năng đầu tư chứng khoán
Thị trường chứng khoán đầy biến động, giá cổ phiếu lên xuống ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Nhà đầu tư cần có kỹ năng để kiểm soát, quyết định giao dịch tạo ra thu nhập, lợi nhuận. Tuy nhiên, kỹ năng đầu tư chứng khoán không phải yếu tố một sớm, một chiều mà có, yêu cầu nhà đầu tư cần học, rèn luyện kỹ năng, nâng cao cách chơi.
Nhà đầu tư cần không ngừng rèn luyện kỹ năng, nhận biết biết thị trường, học các phân tích, định giá cổ phiếu, nhận biết chứng khoán tiềm năng, nắm bắt thời cơ… Kỹ năng kiểm soát vốn, cảm xúc, tái đầu tư hiệu quả.
Vốn tham gia đầu tư chứng khoán
Tham gia đầu tư chứng khoán bạn cần chuẩn bị vốn, để mua cổ phiếu/ trái phiếu có tiềm năng. Vậy, để tham gia đầu tư chứng khoán cần bao nhiêu vốn?
Thị trường chứng khoán không có yêu cầu cụ thể về số tiền tối thiểu hay tối đa mà người chơi cần có khi tham gia sàn. Tuy nhiên, có thể xác định số vốn tối thiểu để tham gia đầu tư chứng khoán bằng
- Tiền đầu tư chứng khoán thông thường sẽ phụ thuộc vào giá của cổ phiếu nằm trên sàn chứng khoán mà bạn muốn mua.
- Người chơi có thể chọn mua tối thiểu là 100 cổ phiếu/lần, được gọi là lô chẵn trên sàn HNX hoặc tối thiểu 10 cổ phiếu/lần, được gọi là lô lẻ trên sàn HoSE hoặc mua tối thiểu chỉ từ 1 cổ phiếu/lần tại App Finhay.
- Tùy thuộc vào đơn giá cổ phiếu mà bạn lựa chọn để tính số tiền tham gia đầu tư tối thiểu cần có.
Thời gian để học và đầu tư chứng khoán
Đầu tư chứng khoán không phải là trò chơi may rủi, đỏ đen chờ sự lên xuống của thị trường để ăn chênh lệch. Nhà đầu tư cần bỏ thời gian ra để học, tìm hiểu và nắm bắt xu hướng, quy luật vận hành hay cách theo dõi thị trường và những biến động ảnh hưởng đến chứng khoán.
Đầu tư chứng khoán cần thời gian để nắm bắt được thị trường, nhận biết được quy luật. Nhà đầu tư có thể chọn hình thức đầu tư ngắn hạn và dài hạn để tham gia chơi. Hình thức đầu tư dài hạn mang lại lợi nhuận bền vững và an toàn hơn.
Công cụ hỗ trợ đầu tư chứng khoán
Tham gia thị trường chứng khoán và đầu tư không chỉ cần tiền, kiến thức mà còn cần công cụ hỗ trợ. Nhà đầu tư cần có điện thoại hoặc máy tính kết nối internet để cập nhật thông tin, biến động giá, thị trường… Các công cụ phân tích tài chính để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp, kịp thời.
